Có nhiều con đường để trở thành CEO. Tuy nhiên, khi lựa chọn nhà lãnh đạo mới, các doanh nghiệp thường ưu tiên những ứng viên có nền tảng tài chính, bởi họ mang lại nhiều giá trị quan trọng.
Menu
Vì sao lãnh đạo tài chính phù hợp với vị trí CEO?
Kinh nghiệm và kỹ năng phát triển trong vai trò tài chính có giá trị cao và có thể giúp một CEO thành công. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra những đặc điểm cần thiết để một cá nhân trở thành CEO, bao gồm nền tảng giáo dục, kinh nghiệm chuyên môn, kỹ năng và tính cách. Dựa trên những yếu tố này, nhiều chuyên gia tài chính được đánh giá là phù hợp với vị trí lãnh đạo cao nhất.
Theo nghiên cứu của Korn Ferry, các CEO thành công thường có thế mạnh trong bốn lĩnh vực quan trọng: quản lý tài chính, thúc đẩy tăng trưởng, xử lý khủng hoảng và xây dựng chiến lược. Ngay cả những CFO chưa có đầy đủ các kỹ năng mềm cần thiết cho một CEO – chẳng hạn như truyền cảm hứng hay thể hiện sự lạc quan – cũng có thể cải thiện thông qua việc trau dồi thêm kỹ năng.
Điểm mấu chốt là: Các chuyên gia tài chính sở hữu những kỹ năng quan trọng giúp họ đảm nhiệm tốt vai trò CEO, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế đầy biến động hiện nay. Theo khảo sát năm 2024 của Deloitte, nhiều thách thức lớn mà CEO phải đối mặt liên quan đến chuyên môn tài chính, chẳng hạn như bất ổn kinh tế và lạm phát—điều này có nghĩa là một CEO giỏi cần có nền tảng tài chính vững chắc để quản lý rủi ro cốt lõi của doanh nghiệp.
Tuy nhiên, vẫn còn những câu hỏi đặt ra: Liệu các hội đồng tuyển dụng ngày nay có đánh giá cao chuyên môn tài chính khi lựa chọn CEO? Và có phải một số đặc điểm doanh nghiệp nhất định sẽ khiến họ có xu hướng tuyển CEO có nền tảng tài chính hơn? Hãy cùng tìm hiểu.
Thực trạng các chuyên gia tài chính trong vai trò CEO
Để hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng các giám đốc điều hành có chuyên môn tài chính trở thành CEO, chúng tôi đã xem xét con đường sự nghiệp của các CEO đứng đầu 1.500 công ty đại chúng lớn nhất tại Mỹ vào năm 2022. Sử dụng Execucomp, một cơ sở dữ liệu chứa thông tin cá nhân của các giám đốc điều hành cấp cao từ các công ty đại chúng theo yêu cầu công bố của SEC, chúng tôi phân loại CEO là “CEO tài chính” nếu trước khi được bổ nhiệm làm CEO, họ đã từng đảm nhiệm một vị trí liên quan đến tài chính hoặc kế toán trong bất kỳ công ty nào trong cơ sở dữ liệu này (ví dụ: Giám đốc Tài chính – CFO, Giám đốc Kế toán – CAO, Kiểm soát viên – Controller hoặc Giám đốc Tài chính – Finance Director). Tất cả các CEO khác được xếp vào nhóm “CEO phi tài chính”. (Lưu ý: Dữ liệu cá nhân của CEO được lấy từ cơ sở dữ liệu Execucomp của Compustat, trong khi dữ liệu công ty được lấy từ cơ sở dữ liệu Fundamentals Annual của Compustat).
Chúng tôi phát hiện ra rằng 16,2% CEO điều hành các công ty thuộc S&P 1500 vào năm 2022 có nền tảng tài chính, cho thấy một sự nghiệp trong lĩnh vực tài chính có thể là con đường khả thi để trở thành CEO trong các tập đoàn tại Mỹ. Phát hiện này phù hợp với báo cáo Cristholder 2023 Volatility Report, trong đó phân tích 674 công ty đại chúng và tư nhân lớn tại Mỹ và cho thấy xu hướng ngày càng tăng trong việc bổ nhiệm CFO vào vị trí CEO (tăng từ 5,3% lên 8,4% số CEO đương nhiệm trong vòng mười năm qua).
Tuy nhiên, chúng tôi cũng nhận thấy sự khác biệt rõ rệt giữa CEO tài chính và CEO phi tài chính. Bảng 1 cho thấy các giá trị trung bình của một số dữ liệu quan trọng từ năm tài chính 2022 đối với hai nhóm này, nhằm khám phá sự khác biệt về giới tính, thời gian giữ chức vụ CEO, quy mô và tốc độ tăng trưởng của công ty.
Giới tính của CEO
Các CEO có nền tảng tài chính hoặc kế toán có nhiều khả năng là nữ hơn (8,3%) so với các CEO có con đường sự nghiệp khác (6,7%). Báo cáo Cristholder cho thấy tỷ lệ nữ CFO đã tăng từ 10,2% vào năm 2013 lên 18,5% vào năm 2023, cao hơn so với mức tăng trưởng tỷ lệ nữ CEO từ 3,8% lên 8,5% trong cùng khoảng thời gian. Có nhiều lý do tiềm năng để giải thích sự khác biệt này, bao gồm sự khác biệt trong sở thích nghề nghiệp của phụ nữ cũng như các rào cản đối với sự thăng tiến. Tuy nhiên, chúng tôi cho rằng cần có thêm nghiên cứu để làm rõ vấn đề này.
Thâm niên của CEO
Một xu hướng đáng chú ý là: CEO tài chính thường đảm nhiệm vai trò CEO lần đầu gần đây hơn so với CEO phi tài chính. Nếu xu hướng này tiếp tục, điều đó có nghĩa là các kỹ năng tài chính ngày càng được công nhận là có giá trị trong vai trò CEO. Điều này phù hợp với cuộc khảo sát của Deloitte, chỉ ra rằng những thách thức hàng đầu mà CEO hiện nay phải đối mặt là sự bất ổn kinh tế—một trong những vấn đề mà các CEO có chuyên môn tài chính có thể xử lý tốt hơn.
Quy mô doanh nghiệp
Yếu tố tiếp theo mà chúng tôi phân tích là quy mô công ty. Hai thước đo đầu tiên về quy mô công ty trong Bảng 1 dường như có sự mâu thuẫn: Trung bình, các công ty do CEO tài chính điều hành có vốn hóa thị trường thấp hơn nhưng tổng giá trị tài sản ghi nhận trên sổ sách cao hơn.
Có hai cách giải thích cho điều này. Thứ nhất, mặc dù vốn hóa thị trường trung bình của các công ty do CEO phi tài chính lãnh đạo cao hơn, nhưng trong nhóm này có sự phân bổ rất rộng—các CEO phi tài chính đứng đầu cả những công ty nhỏ nhất và lớn nhất về vốn hóa thị trường. Trong khi đó, các CEO tài chính thường lãnh đạo các công ty lớn, nhưng không phải là các công ty lớn nhất. Năm công ty có vốn hóa thị trường cao nhất chiếm khoảng 24% tổng vốn hóa thị trường của các công ty thuộc S&P 500, nhưng không có công ty nào trong số đó có CEO tài chính (xem Bảng 2). Điều này làm lệch giá trị trung bình của nhóm CEO phi tài chính.
Nếu thay vào đó, chúng ta so sánh vốn hóa thị trường trung vị (giảm ảnh hưởng của các giá trị ngoại lệ), các công ty do CEO tài chính lãnh đạo có quy mô lớn hơn so với các công ty do CEO phi tài chính lãnh đạo ($5.672 triệu so với $4.703 triệu). Do sự phân bố không đồng đều của tổng tài sản giữa các công ty, giới học thuật thường sử dụng log tự nhiên của tổng tài sản để đo lường quy mô công ty (xem Bảng 1). Các công ty do CEO tài chính lãnh đạo cũng lớn hơn theo thước đo này, và sự khác biệt là có ý nghĩa thống kê.
Thứ hai, vốn hóa thị trường thể hiện giá trị thị trường của vốn chủ sở hữu, nhưng các CEO tài chính có xu hướng sử dụng nợ để tài trợ cho một tỷ lệ lớn hơn trong tổng tài sản của công ty (34%) so với các CEO phi tài chính (32%).
Tiềm năng tăng trưởng của công ty
Tiếp theo, chúng tôi xem xét sự khác biệt về tiềm năng tăng trưởng giữa các công ty. Tỷ lệ giá trị thị trường trên giá trị sổ sách (market-to-book ratio) được tính bằng cách lấy giá trị thị trường của vốn chủ sở hữu chia cho giá trị sổ sách của vốn chủ sở hữu. Các giá trị cao thường được hiểu là công ty có tiềm năng tăng trưởng lớn. Bảng 1 cho thấy các công ty có mức tăng trưởng cao ít có khả năng thuê CEO tài chính hơn so với các công ty đã trưởng thành và có tốc độ tăng trưởng ổn định.
Ngành công nghiệp
Ngoài các đặc điểm công ty nêu trên, chúng tôi còn tìm thấy sự khác biệt đáng kể giữa các ngành về tỷ lệ CEO tài chính. Sự khác biệt giữa giá trị trung bình của hai nhóm CEO có ý nghĩa thống kê đối với tất cả năm ngành được phân tích.
Bảng 3 cho thấy các ngành ít có khả năng bổ nhiệm CEO có nền tảng tài chính nhất.
Ngoại trừ ngành phân phối và bán lẻ tiêu dùng (có thể thiên về việc tuyển dụng các giám đốc điều hành có kinh nghiệm marketing), các ngành này đều có tiềm năng tăng trưởng cao và rủi ro lớn. Đầu tư vào các ngành này cũng khó định giá theo các phương pháp tài chính truyền thống: Dòng tiền có tính rủi ro cao, khó dự đoán, liên quan đến việc phát triển tài sản vô hình và một phần đáng kể giá trị của công ty có thể đến từ các quyền chọn thực (real options). Do đó, trong những ngành này, các chuyên môn kỹ thuật cụ thể có thể được đánh giá cao hơn là chuyên môn tài chính khi lựa chọn CEO.
Bảng 4 cho thấy các ngành có tỷ lệ thuê CEO tài chính cao nhất, lưu ý rằng trung bình có 16,2% CEO là CEO tài chính. Sự khác biệt giữa giá trị trung bình của hai nhóm CEO chỉ có ý nghĩa thống kê đối với ngành vận tải và tiện ích.
Những điểm tương đồng giữa các ngành này có thể không rõ ràng ngay lập tức. Tuy nhiên, nhìn chung, đây là những ngành đã trưởng thành với dòng tiền dễ dự đoán và gắn liền với tài sản cố định hữu hình. Do đó, kỹ năng tài chính rất hữu ích trong việc quản lý dòng tiền tạo ra cũng như trong việc định giá các cơ hội đầu tư trong các ngành này.
Kỹ năng tài chính cũng đặc biệt quan trọng khi lãnh đạo các công ty bảo hiểm, nơi mà việc quản lý dòng tiền và hiểu các mô hình toán học phức tạp là rất quan trọng. Không có gì ngạc nhiên khi CEO tài chính cũng có tỷ lệ cao trong các ngành mà chuyên môn tài chính có tính ứng dụng trực tiếp, chẳng hạn như ngân hàng (20%), dịch vụ tài chính (20%) và quỹ tín thác đầu tư bất động sản (REITs) (21%).
Quản lý tiền mặt và vốn lưu động
Phần cuối cùng của nghiên cứu của chúng tôi xem xét một lĩnh vực mà kỹ năng tài chính có thể mang lại lợi ích: quản lý tiền mặt và vốn lưu động. Nắm giữ nhiều tiền mặt giúp tránh các vấn đề thanh khoản và đảm bảo có sẵn tiền để tận dụng các cơ hội đầu tư. Tuy nhiên, tiền mặt và tài sản có tính thanh khoản cao thường mang lại lợi nhuận thấp. Chuyên môn tài chính có thể giúp cân bằng tốt hơn giữa việc tránh các vấn đề do thiếu tiền mặt và việc giảm lợi nhuận trung bình trên tài sản.
Bảng 5 cho thấy giá trị trung bình và trung vị của một số chỉ số quản lý tiền mặt cho hai nhóm công ty, dựa trên dữ liệu tài chính năm 2022. Sự khác biệt giữa giá trị trung bình của hai nhóm CEO có ý nghĩa thống kê đối với tất cả các chỉ số được đưa ra.
Tỷ số thanh khoản hiện hành (current ratio) trung bình của các công ty do CEO tài chính lãnh đạo (1,7) thấp hơn đáng kể so với trung bình của các công ty do CEO phi tài chính lãnh đạo (2,1). Tương tự, lượng tiền mặt nắm giữ trung bình, tiền và các khoản tương đương tiền, cũng như tài sản lưu động trên tổng tài sản đều thấp hơn đáng kể đối với các công ty do CEO tài chính lãnh đạo so với mức trung bình của các công ty khác.
Điều này có thể là do các CEO có nền tảng tài chính hiểu rõ hơn về những tác động tiêu cực của việc giữ quá nhiều tiền mặt, có thể đánh giá tốt hơn mức tiền mặt tối ưu hoặc tự tin hơn vào khả năng huy động nguồn tài chính mới một cách nhanh chóng khi cần thiết.
Con đường tài chính để trở thành CEO
Vậy làm thế nào để các nhà quản lý có nền tảng tài chính hoặc kế toán đạt được vị trí cao nhất?
- Một sự nghiệp trong lĩnh vực tài chính là con đường khả thi để trở thành CEO, với 16,2% các công ty đại chúng từ nhỏ, vừa đến lớn tại Mỹ được lãnh đạo bởi CEO có nền tảng tài chính vào năm 2022.
- Trong số các CEO tài chính, tỷ lệ nữ giới cao hơn một chút so với tỷ lệ nữ giới trong nhóm CEO phi tài chính, mặc dù cần nghiên cứu thêm để có kết luận chắc chắn.
- Các giám đốc tài chính có tỷ lệ đại diện cao hơn trong các công ty lớn, công ty đã trưởng thành, và trong các ngành như vận tải, tiện ích, dịch vụ tiêu dùng, ô tô & linh kiện, hoặc các ngành tài chính như bảo hiểm, ngân hàng và dịch vụ tài chính.
- Các công ty do CEO tài chính lãnh đạo có chính sách quản lý tiền mặt và vốn lưu động khác biệt rõ rệt; những kỹ năng này đặc biệt hữu ích trong các giai đoạn phong tỏa do đại dịch, thiếu hụt nguồn cung không lường trước và các đợt lạm phát trong những năm gần đây.
Nhìn chung, các xu hướng gần đây cho thấy hội đồng quản trị và các công ty tuyển dụng điều hành đã nhận ra rằng doanh nghiệp của họ có thể hưởng lợi từ những kỹ năng độc đáo mà một sự nghiệp tài chính mang lại—đặc biệt là trong vai trò CEO.
Nguồn: SFmagazine